Παρασκευή 28 Μαρτίου 2014

Αρτάβανος, Ξέρξης και ο κύκλος των ανθρωπηίων πρηγμάτων

Μαστιγώνοντας τα κύματα
Ο Ξέρξης δεν έχει ακόμη ζεύξει τον Ελλήσποντο· βρίσκεται στην Αβυδο, όπου εποπτεύει την τεράστια, στρατιωτική και ναυτική του, δύναμη· καθ' οδόν πια προς την Ελλάδα, θέλοντας να την κατακτήσει. Ξαφνικά μελαγχολεί και δακρύζει. 
Τον βλέπει ο σύμβουλος του Ξέρξη Αρτάβανος (γνωστός για την επιφυλακτική του σωφροσύνη κι εξαρχής δύσθυμος και απαισιόδοξος γι' αυτή τη μάταιη, όπως πιστεύει, επιχείρηση) και ζητά να μάθει τον λόγο της δακρυσμένης μελαγχολίας του μεγάλου βασιλιά. 

Κι εκείνος αποκρίνεται: 
Σε κάποια χρόνια, ας πούμε σε εκατό, από όλο αυτόν τον κόσμο μήτε ένας δεν θα υπάρχει πια. 
Οπότε ο Αρτάβανος ρίχνει στη μέση τη φοβερή παρηγοριά: 
«Ο δε θεός γλυκύν γεύσας τον αιώνα φθονερός εν αυτώ ευρίσκεται εών». Που πάει να πει σε πρόχειρα λόγια της σημερινής μας γλώσσας: Ο Θεός δίνει στην ανθρώπινη ζωή γεύση γλυκιά, απέξω· μέσα όμως στο κουκούτσι της αποκαλύπτεται ο ίδιος φθονερός

Πρόκειται για έναν ορισμό της ανθρώπινης μοίρας που ακούγεται, με τις ίδιες λέξεις, τρεις φορές στο έργο του Ηροδότου: 

  • πρώτη φορά από το στόμα του αθηναίου σοφού, που αποκαλύπτει τη σοφία του στον ανυποψίαστο ακόμη Κροίσο· 

Όταν αγανακτεί ο φιλόξενος Κροίσος, επειδή ο σοφός Αθηναίος δεν του αναγνώρισε πρωτεία ολβιότητας, ο Σόλων αποφαίνεται: Ω Κροίσε, επιστάμενόν με το θείον παν εόν φθονερόν τε και ταραχώδες επειρωτάς ανθρωπηίων πρηγμάτων πέρι. Και σε μετάφραση: «Κροίσε, εμένα που έμαθα και ξέρω πως το θείον, παντού και πάντα, είναι φθονερό, προκαλώντας ταραχές, με πιέζεις ρωτώντας να μιλήσω για τα ανθρώπινα πράγματα».

  • Την ίδια σολώνεια φράση την επαναλαμβάνει σε γράμμα του άλλος αιγύπτιος σοφός, ο Αμασης, στον τύραννο της Σάμου Πολυκράτη, την ώρα ακριβώς της πιο μεγάλης ευτυχίας που τρομάζει τον σάμιο μεγιστάνα· 
Ο αιγύπτιος βασιλιάς Αμασις (φημισμένος για τη στοχαστική του σοφία) προειδοποιεί φιλικά τον διαβόητο τύραννο της Σάμου Πολυκράτη στην ακμή της δόξας του: «Με ανησυχεί πολύ η τόση σου ευτυχία, γνωρίζοντας ότι το θείον είναι φθονερό».
  • κι από τον Αμαση περνά η αποκαλυπτική πρόταση στον Αρτάβανο, σ' αυτή την καίρια και κρίσιμη στιγμή για την ευρωπαϊκή ιστορία. 
«Φθονώ» στα αρχαία ελληνικά σημαίνει καταρχήν «στερώ». Ετσι λοιπόν μας θέλησε ο αρχαίος θεός: στερημένους στην πραγματικότητα· όσο γλυκιά κι αν φαίνεται η αλληγορία της ζωής μας.


∆. Ν. ΜΑΡΩΝΙΤΗΣ (απόσπασμα), Το ΒΗΜΑ, 16/05/1999 , Σελ.: B02 Κωδικός άρθρου: B12578B021 ID: 154803

Ο θεός (στη συνολική εκδοχή του θείου) δεν αφήνει τον άνθρωπο να συμμεριστεί (πολύ περισσότερο: να σφετεριστεί) τον δικό του ζωτικό χώρο - αυτό είναι ίσως το βαθύτερο νόημα του θεϊκού φθόνου. Οπότε το ταραχώδες επιβάλλεται μάλλον ως στερητικό παρεπόμενο του θεϊκού φθόνου. Σε αντίθεση δηλαδή προς το αμετάβλητο θείον, κλήρος του ανθρώπου είναι η αδιάλειπτη αλλαγή, με τα εναλλασσόμενα και απρόβλεπτα πάθη της. Από όπου προκύπτει, ως συμπέρασμα, ο συνολικός ορισμός του ανθρώπου: πάν εστι άνθρωπος συμφορή. Που πάει να πει: ο άνθρωπος είναι έρμαιο μιας μοιραίας αλλαγής• συμφέρεται σε ένα περιφερόμενο τροχό, που ο Ηρόδοτος τον ονομάζει αλλού κύκλον των ανθρωπηίων πρηγμάτων.
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=440777




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Translate

Αναγνώστες