Καλοφτιαγμένα σχέδια - The best laid schemes o' Mice an' Men

The best laid schemes o' Mice an' Men,
Gang aft agley
An' lea'e us nought but grief an' pain,
For promis'd joy!
Μην μας ξενίζουν τα πιο πάνω αγγλικά - ακόμα και αγγλόφωνοι δεν τα πολυκαταλαβαίνουν αφού είναι γραμμένα σε διάλεκτο σκωτσέζικη.
The best laid schemes of mice and men
Go often askew,
And leaves us nothing but grief and pain,
For promised joy!

Δηλαδή σε ελεύθερη απόδοση:
Τα πιο καλά μελετημένα σχέδια των ποντικών και των ανθρώπων,
συχνά αναπρέπονται.
Και δεν μας αφήνουν τίποτα παρά θλίψη και πόνο,
αντί για την χαρά που προσδοκούσαμε

Πρόκειται για ένα στίχο του Ρόμπερτ Μπερνς (Robert Burns) από το ποίημα "To A Mouse" για ένα ταλαίπωρο ποντίκι που ο γεωργός κατέστρεψε τη φωληά του όταν όργωνε το χωράφι.

Ο ποιητής απολογείται στο ποντίκι για την εγωκεντρική αντίληψη του ανθρώπου που θεωρεί τον πλανήτη κτήμα του διαταράσσοντας τις ισορροπίες της φύσης.

I'm truly sorry Man's dominion
Has broken Nature's social union,
An' justifies that ill opinion,
Which makes thee startle,
At me, thy poor, earth-born companion,
An' fellow-mortal!
Ο Μπέρνς εξισώνεται με το ποντίκι, είναι όπως κι αυτό, γέννημα της γης, θνητό. Ένα πανέμορφο ποίημα.
Η απαρχή της οικολογίας;

Ο Μπέρνς, ο Βάρδος - Bard γεννήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 1759 και πέθανε στις 21 Ιουλίου 1796 στην Σκωτία (Alloway, Ayrshire, Scotland). Στα μόλις 37 χρόνια που έζησε, πρόλαβε να γράψει αριστουργηματικά ποιήματα και να επηρεάσει όσο κανείς άλλος τή λογοτεχνία και τα δρώμενα της εποχής του αλλά και επόμενων γενεών.

Ο στίχος του Μπέρνς of mice and men έχει δώσει τον τίτλο στο διήγημα του Νομπελίστα Τζων Στάϊνμπεκ "Άνθρωποι και Ποντίκια"

Ο Ρίλκε επιβεβαιώνει και συμφωνεί με την θεώρηση του Μπέρνς για τα καλοφτιαγμένα σχέδια:
Η ζωή έχει ουσιαστικά φτιαχτεί για να μας εκπλήσσει (όταν βεβαίως δεν μας κατακλύζει με φρίκη)

και αλλού

το απροσδόκητο και απρόβλεπτο είναι το προσδοκώμενο

Ο Οράτιος (Horace), κορυφαίος λατίνος λυρικός ποιητής που έζησε στην εποχή του Ιουλίου Καίσαρα, αναφέρεται στο ίδιο θέμα:

...loquimur, fugerit invida aetas: carpe diem, quam minimum credula postero.
που θα πεί
όσο μιλάμε ο χρόνος ο αμείλικτος ξεφεύγει: άδραξε τη μέρα, προσβλέποντας όσο γίνεται λιγότερο στο αύριο.


Η ζωή είναι εξόχως απρόβλεπτη.
Οι πιθανότητες,
οι αβεβαιότητες,
το τυχαίο
η στιγμή που περνά και χάνεται
επηρεάζουν την πορεία μας,
καθορίζουν τα μελλούμενα.

Κι εμείς προχωρούμε.
Ταξιδεύουμε.
Ζούμε τις στιγμές
ζούμε για τις στιγμές.

Και κάνουμε σχέδια.
Για το μέλλον.
Για το άγνωστο.
Ειλικρινά και Ταπεινά, Sincerely Yours, Fanezan

Αναφορές

Ας θυμηθούμε, επίσης, την επιτυχημένη ταινία του Peter Weir, Dead Poets Society - Ο κύκλος των χαμένων ποιητών, με επίκεντρο την φράση Carpe Diem
http://en.wikipedia.org/wiki/Dead_Poets_Society

Το ποίημα του Μπέρνς μπορείτε να το βρείτε εδώ:
http://electricscotland.com/burns/mouse.html
http://en.wikipedia.org/wiki/To_a_Mouse

Τα αποσπάσματα του Ρίλκε είναι από το  βιβλίο:
Η σοφία του Ρίλκε - Ο οδηγός του ποιητή για τη ζωή, Ανθολόγηση Ulrich Baer. 2009

Πληροφορίες για τον Οράτιο - Horace:
http://en.wikipedia.org/wiki/Horace

Βιογραφικό του Robert Burns:
http://www.robertburns.org/
http://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Burns

Η σοφία του Ρίλκε - Ο οδηγός του ποιητή για τη ζωή

Ό,τι πιο αληθινό το αποκομίζουμε βλέποντας. Μακάρι να το 'χε θελήσει ο Θεός να 'ταν και τα χέρια μας σαν μάτια μας: τόσο έτομα να συλλάβουν το κάθε τι, τόσο  ανέμελα, όταν έρθει η ώρα να το ξαναφήσουν. Θα μπορούσαμε τότε να πλουτίσουμε πραγματικά.

Πλούσιοι όμως δεν γινόμαστε όταν κάτι μένει και μαραίνεται μες στα χέρια μας αλλά όταν όλα ρέουν από μέσα τους ενώ τα αδράχνουν, έτσι όπως περνούν τα στρατεύματα μες απ'τη γιορτινή πύλη κι επιστρέφουν στην πατρίδα.

Να μην είναι φέρετρο τα χέρια μας:κρεβάτι να'ναι μόνο, όπου τα πράγματα θα λαγοκοιμούνται και θα ονειρεύονται, και μες απ' τα βάθη των ονείρων τους θα μιλούν τα πιο ακριβά τους μυστικά. Άπαξ και φύγουν όμως απ' τα χέρια μας, τα πράγματα θα πρέπει να συνεχίσουν την περιπλάνησή τους γερά και δυνατά, και τίποτε δικό τους να μην κρατούμε εκτός από το θαρραλέο τραγούδι για τη μέρα που ξεκινά, καθώς αιωρείται και λαμπυρίζει πίσω από τον απόηχο των βημάτων τους.

Διότι ιδιοκτησία σημαίνει φτώχεια και φόβος. Κατέχει κανείς δίχως έγνοιες μόνον ό,τι κατείχε άλλοτε και τ' άφησε να φύγει.

Ανθολόγηση Ulrich Baer, Η σοφία του Ρίλκε - Ο οδηγός του ποιητή για τη ζωή. 2009

ΣΗΜΕΙΩΣΗ fanezan (27/11/2009):  Διαβάζοντας το πιο πάνω απόσπασμα περί όρασης, ιδιοκτησίας, κατοχής η σκέψη μου κατευθύνεται αποκλειστικά στην μοναδική μορφή ιδιοκτησίας που εμπεριέχει το απόσταγμα της σοφίας του Ρίλκε: ΣΤΗΝ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ! Είναι στ'αλήθεια το φωτογραφικό είδωλο, η μοναδική ιδιοκτησία που μας καθιστά πλούσιους χωρίς την έννοια της κατοχής και της αποκλειστικότητας αφού το αντικείμενο του πόθου μας, η μοναδική αυτή περιουσία μας, είναι παντοτινά δική μας και ταυτόχρονα κτήμα όλων εκείνων που την μοιραζόμαστε είτε όλων αυτών που κατέγραψαν το ίδιο τοπίο. τα ίδια πρόσωπα,  τις ίδιες στιγμές. Και πόσο ευλογημένοι είμαστε σήμερα από την τεχνολογία, που ένα πανάκριβο χόμπι του παρελθόντος έχει γίνει σήμερα προσιτό, μέσω της ψηφιακής φωτογραφίας, σε πλήθος κόσμου.   
Η φωτογραφία της αρχής είναι από Θεοφάνεια στην Κέρκυρα (1991;)

Ράϊνερ Μαρία Ρίλκε / Rainer Maria Rilke (4.12.1875 - 29.12.1926) :

Ένας από τους  μεγαλύτερους λυρικούς ποιητές της γερμανίας. Γεννήθηκε στην Πράγα, Τσεχία.

Από το 1892 έως το 1895 σπούδασε λογοτεχνία, ιστορία της τέχνης, και φιλοσοφία στην Πράγα και το Μόναχο. Το 1892 άρχισε να συμμετέχει σε φιλολογικούς κύκλους της Πράγας.  Το 1899 και το 1900 ταξίδευσε στη Ρωσία και συνάντησε τον Λέοντα Τολστόι. Την εποχή αυτή έγραψε Το τραγούδι της αγάπης και του θανάτου του σημαιοφόρου Χριστόφορου Ρίλκε. Εργάστηκε ως  γραμματέας του διάσημου γλύπτη Ροντέν από το 1905 μέχρι το 1906. Ταξίδευσε στη Γερμανία και στην Ιταλία, στο ίδιο διάστημα που συνέθεσε το Βιβλίο των ωρών και τα Νέα ποιήματα, στα οποία διαφαίνεται μια μεταφυσική ανησυχία, μπροστά στο μυστήριο της δημιουργίας και του σύμπαντος. Το 1910 ο Ρίλκε ταξίδευσε στη Δαλματία, στη Βόρεια Αφρική και στην Αίγυπτο. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εγκαταστάθηκε στο Μόναχο. Τότε δημοσίευσε και τα αριστουργήματά του, Ελεγείες του Ντουίνο και Ορφικά σονέτα. Με τα δύο αυτά έργα ο Ρίλκε έφθασε στο αποκορύφωμα του ποιητικού του έργου. Το 1929 δημοσιεύθηκε το πολύ ενδιαφέρον έργο του, που διαβάστηκε κι αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τους νέους, Γράμματα σ’ ένα νέο ποιητή. Η πλούσια αλληλογραφία του Ρίλκε περιέχει πολύτιμες πληροφορίες για το έργο του.

Και ένα ποίημα σε πολλές ...παραλλαγές:

ΜΟΝΑΞΙΑ

  Η μοναξιά μοιάζει με τη βροχή. Τα βράδια

  απ' του πελάγους αναθρώσκει τον καθρέφτη·

  από κοιλάδες μακρινές κι από λιβάδια

  στον ουρανό ανεβαίνει πάντα, που την έχει.

  Κι ύστερα, από εκεί ψηλά, στην πόλη πέφτει.

  Πέφτει την ώρα που το φως πια δεν αντέχει,

  όταν τους δρόμους βάφουν πάλι τα σκοτάδια,

  κι όταν τα σώματα χωρίζουν λυπημένα

  δίχως να βρουν ό,τι ζητούν, μένοντας ξένα·

  κι όταν οι άνθρωποι εκείνοι, που μισούνται,

  πάλι στο ίδιο στρώμα πέφτουν και κοιμούνται :

  τη μοναξιά την παίρνουν τότε τα ποτάμια…

Δείτε ακόμη:

http://koutsourelis.gr/index1.php?subaction=showfull&id=1153808681&archive=&start_from=&ucat=5

http://www.koutsourelis.gr/index1.php?subaction=showfull&id=1239959256&archive=&start_from=&ucat=5

Το ίδιο ποίημα σε άλλη προσέγγιση - διαφορετικό από το προηγούμενο αναδεικνύει τη δυσκολία της απόδοσης ενός ποιήματος σε άλλη γλώσσα :

Μοναξιά

Η μοναξιά, είναι σαν μια βροχή.

Από την θάλασσα προς τα βράδια ανεβαίνει,

Από κάμπους που μακρινοί ‘ναι και χαμένοι

Πάει προς τον ουρανό, όπου κατοικεί πάντα.

Κι από τον ουρανό, στην πόλη σα βροχή πέφτει.

Μες στις αβέβαιες ώρες, προς το πρωί

Τα σοκάκια όλα γυρίζουν ,

Κι όταν τα σώματα, που δε βρήκανε τίποτα τίποτα ,

Χωρίζουν θλιμμένα κι απογοητευμένα κι ακόμη,

όταν οι άνθρωποι, που ο ένας τον άλλο μισούνε,

πρέπει, στο ίδιο κρεββάτι, κ’ οι δυό , να κοιμηθούνε :

πάει, τότε η μοναξιά, όπου πάν κ’ οι ποταμοί….

http://oasigr.5.forumer.com/a/_post347.html

 

Πάμε λοιπόν παρακάτω - αγγλική απόδοση:

 

Loneliness

Being apart and lonely is like rain.

It climbs toward evening from the ocean plains;

from flat places, rolling and remote, it climbs

to heaven, which is its old abode.

And only when leaving heaven drops upon the city.

It rains down on us in those twittering

hours when the streets turn their faces to the dawn,

and when two bodies who have found nothing,

dissapointed and depressed, roll over;

and when two people who despise eachother

have to sleep together in one bed-

that is when loneliness receives the rivers...

http://www.poemhunter.com/rainer-maria-rilke/

Και το πρωτότυπο (όσο και αν μπορούμε να το "γευτούμε"):

από το  http://www.textlog.de/17650.html

Einsamkeit

Die Einsamkeit ist wie ein Regen.

Sie steigt vom Meer den Abenden entgegen;
von Ebenen, die fern sind und entlegen,
geht sie zum Himmel, der sie immer hat.
Und erst vom Himmel fällt sie auf die Stadt.

Regnet hernieder in den Zwitterstunden,
wenn sich nach Morgen wenden alle Gassen
und wenn die Leiber, welche nichts gefunden,
enttäuscht und traurig von einander lassen;
und wenn die Menschen, die einander hassen,
in einem Bett zusammen schlafen müssen:

dann geht die Einsamkeit mit den Flüssen...